Home

 Achtergrondinformatie over anatomie het Anatomisch Museum

 

 

Inleiding

De anatomie van de mens is de wetenschap van de in- en uitwendige bouw van het menselijk lichaam.

Geschiedenis van de anatomie van de mens

De geschiedenis van de anatomie kan ingedeeld worden in vier perioden.

Grondlegging van de anatomie, de eerste periode

Al vanuit de tijd van de oude Egyptenaren zijn medische geschriften ontdekt waarin anatomische beschrijvingen staan. Hippocrates (geboren 460 vóór Christus) is ook bekend geworden door zijn anatomische aantekeningen. Deze zijn voornamelijk tot stand gekomen door het ontleden van dieren. Een enkele keer werden er menselijke beenderen gebruikt om deze te ontleden. Aristoteles (geboren 384 v.C.) beschreef het hart en de aftakkingen van de aorta en onderscheidde de zenuwen van de pezen. Het duurt dan nog een hele tijd voordat het zenuwstelsel en de bloedvaten bekend worden.

 

Anatomie zoals deze rond 1600 bedreven werd, in een zaal met studenten en andere toeschouwers

De tweede periode

Deze is de periode van de uitbouw van de macroscopische anatomie; ze neemt een aanvang met de stichting van de Europese universiteiten en het begin van de Renaissance. Deze periode wordt beheerst door Vesalius en Harvey. Als voorlopers treden op Raimondo de Lucci (bekender met de naam Mundinus: 1275–1326) van Bologna en Leonardo da Vinci (1452–1539).

Andries van Wesele (zijn Nederlandse naam is Andreas Vesalius: 1514–1554), afkomstig uit een artsenfamilie in Brussel, werd als hoogleraar te Padua (Italië) aangesteld en is beroemd geworden om zijn "Humani corporis fabrica libri septem" (vertaald: "Over de bouw van het menselijk lichaam") in 1543. Dit boek geldt als het eerste moderne werk over de anatomie van de mens.

Een merkwaardig verloop maakt de anatomie dan ineens door. Dit komt doordat er een aantal tijdgenoten waaronder veel Italianen zich hiermee bezighouden. Bijna alle wetenschappers waren werkzaam op universiteiten in Padua, Bologna en Rome (allemaal in Italië dus).  Bartolomeo Eustachio (geboren 1524) is misschien wel de bekendste. Hij vereeuwigde zijn naam door de gehoorbuis (buis van Eustachius) naar zichzelf te vernoemen. Zijn uitmuntende tekeningen, onder meer van het sympathisch zenuwstelsel, zijn vreemd genoeg pas 150 jaar later gepubliceerd.

 

Vesalius, Andreas

Skeletstructuur van een man

(Illustratie uit De humanis corporis fabrica (‘Over de bouw van het menselijk lichaam’) van Andreas Vesalius.)

 

De derde periode

Deze start met de uitvinding van de microscoop, waarmee Marcello Malpighi (1661) en Antonie van Leeuwenhoek (1686) de overgang van het bloed van de slagaders naar de aders aantoonden. Vanaf deze periode werd meer aandacht besteed aan bepaalde ziekteverschijnselen in de verschillende organen. De microscopische anatomie ontwikkelde zich verder in het gebied van de ontwikkelingsbiologie (embryo's en foetussen) en van de vergelijkende anatomie: de eerste stadia van een embryo worden bestudeerd. Dit was voor die tijd nogal opzienbarend en heel erg apart.

 

 

De anatomische les van Dokter Tulp, een wereldberoemd schilderij

De vierde periode

De hedendaagse vierde periode kenmerkt zich door verschillende deelgebieden welke bestudeerd worden, onder andere de experimentele embryologie, de celbiologie, de weefselkweek, de cytogenetica. De uitvinding van de elektronenmicroscoop maakt het mogelijk de structuur van alle organen aan een nieuwe studie te onderwerpen en slaat een brug tussen anatomie en biochemie. De pathologische anatomie (of de ziekteanatomie) is de studie van zieke organen, terwijl secties van normale anatomie, die op diverse doeleinden worden toegepast, speciale namen hebben zoals medische, chirurgische en gynaecologische anatomie.

 

Anatomisch museum Nijmegen

 

Uniek bezoek
Dit schooljaar gaat het Mondriaan College leerlingen met VMBO-eindexamenkandidaten, die biologie in hun pakket hebben, een bezoek te brengen aan het Anatomisch Museum te Nijmegen. Dit wordt gedaan vanwege het grote raakvlak met de leerstof voor het Eindexamen en vanwege het feit dat een groot aantal geslaagden later in de gezondheidszorg / zorg en welzijn-sector terechtkomt.

 

Museum Anatomicum Nijmegen

Hoewel de geschiedenis van de ontleedkunde bijna net zo oud is als onze jaartelling, is een anatomisch museum een betrekkelijk jong instituut. Het museum, dat van de Radboud Universiteit is, dateert van 1967 en omvat een groot aantal geconserveerde delen en modellen van het menselijk lichaam. Zo zijn de volgende delen van het menselijk lichaam te bekijken: spieren, skelet en gewrichten, bloedvaten, zenuwen, organen en orgaanstelsels en opengewerkte ingewikkeld gebouwde gebieden zoals hoofd en hals. Het ontstaan, de groei en de inwendige bouw van het menselijk lichaam staan in het museum centraal. Achterin de zaal zijn preparaten te zien van embryo's en foetussen met aangeboren afwijkingen. Na afloop van de rondleiding door een gids, krijg je even gelegenheid om er een kijkje te nemen.

 

Groepen en rondleiding
De gidsen die ons rondleiden zijn studenten aan de medische faculteit. Zij beschikken over een behoorlijke brok medische kennis en hebben goede ervaringen om voor 4 VMBO wetenswaardigheden over het menselijk lichaam uit te leggen. Zeker voor je Centraal Examen is het handig om enkele dingen in je geheugen terug te roepen. In het museum is het niet toegestaan om met mobiel, jas en tas rond te lopen. We krijgen daarom een aparte garderobe voor onze groep.
Datum en tijd
De datum en tijd staan ook al vast: donderdag 8 februari vertrekken we per bus vanaf school om ca. 10:00 uur. Het is de bedoeling om tegen 13:00 uur terug te gaan en ongeveer 13:45 in Oss te zijn. Je wordt via een aparte brief geïnformeerd met de laatste tijden.
Opdracht
Bij deze excursie hoort een opdracht die meetelt voor je schoolexamen (ED05). Je hoort er meer over tijdens de voorbereidende lessen.